Wypadek w drodze do pracy lub z pracy, przerwa
Definicja wypadku w drodze
1) Za wypadek w drodze do pracy może być uznane tylko takie zdarzenie, które odpowiada ogólnym kryteriom wypadku, a więc ma charakter zdarzenia nagłego, wywołanego przyczyną zewnętrzną, a przy tym nastąpiło w drodze do pracy lub z pracy.
Przy ocenie zewnętrzności można mówić wtedy, gdy wypadek pozostaje poza wolą i świadomością pracownika w odróżnieniu od przyczyny wewnętrznej – tkwiącej w organizmie poszkodowanego, która również może spowodować uszczerbek na zdrowiu.
2) W razie stwierdzenia, że upadek wywołany był wyłącznie przyczyną wewnętrzną mającą swe źródło w stanie chorobowym poszkodowanego, zdarzenie pozbawione jest cech wypadku w drodze do pracy. Natomiast w razie ewentualnego wystąpienia dodatkowej i współistniejącej przyczyny pochodzącej z zewnątrz zdarzeniu nie można odmówić znamion wypadku w drodze z pracy do domu.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1978 r. – III URN 26/78, PiZS 1980/7/70
Droga do pracy rozpoczyna się w miejscu zamieszkania z chwilą wyjścia z domu, a kończy się z chwilą przybycia do miejsca świadczenia pracy.
Wyrok SA w Rzeszowie z 28 października 1993 r., III AUr 320/93, OSA z 1994 r. nr 3, poz. 16
Droga z pracy do domu
Istotą uznania zdarzenia za wypadek w drodze z pracy jest, aby pracownik wykonywał drogę z pracy do domu. Nie wystarcza, więc wykonywanie drogi z pracy bez względu na miejsce docelowe tej drogi. Istotną przesłanką nie jest jedynie opuszczenie miejsca pracy po jej zakończeniu, ale również opuszczenie tego miejsca w celu udania się do domu.
Wyrok SA w Lublinie z 9 czerwca 1998 r., III AUa 108/98, OSA z 1999 r. nr 1, poz. 4
Brak przerwy
Aby wypadek mógł być uznany za wypadek w drodze do pracy, droga ta z domu do pracy nie powinna zostać przerwana, a jeżeli nawet została przerwana, to przerwa ta musi być życiowo uzasadniona i jej czas nie może przekraczać granic potrzeby. Ocena, czy przerwa jest życiowo uzasadniona, musi być dokonywana w aspekcie niezbędnych potrzeb bytowych pracownika, do jakich nie można zaliczyć podejmowania dodatkowego zatrudnienia.
Wyrok SA w Katowicach z 26 czerwca 1997 r., III AUa 532/97, Pr. Pracy z 1998 r. nr 7, poz. 43
Spotkanie towarzyskie – przerwa
Przerwa w odbywaniu przez pracownika drogi z pracy do domu związana z udziałem w spotkaniu towarzyskim wyłącza możliwość uznania zdarzenia za wypadek w drodze z pracy (art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadów przy pracy i chorób zawodowych; Dz. U. z 1983 r. nr 31 poz. 144 ze zm. w związku z § 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 października 1975 r. w sprawie zasad i trybu orzekani o uszczerbku na zdrowiu oraz wypłacania świadczeń z tytułu wypadków w drodze i z pracy; t.j. Dz. U. nr 36, poz. 199). (ustawa uchylona)
Wyrok SN z 10 grudnia 1997 r., II UKN 383/97, OSNA z 1998 r. nr 20, poz. 611
Uzasadniona przerwa – spłata kredytu
Spłata kredytu bankowego w czasie drogi pracownika do domu stanowi przerwę życiowo uzasadnioną, niepozbawiającą go odszkodowania z tytułu skutków wypadku przy wykonywaniu tej czynności.
Wyrok SA w Białymstoku z 24 stycznia 1996 r., III AUr 11/96, OSA z 1996 r. nr 7-8, poz. 26
Uzasadniona przerwa – były zakład pracy
Droga, którą udaje się pracownik bezpośrednio po zakończeniu pracy do byłego zakładu pracy w celu wyjaśnienia spornych kwestii związanych z wynagrodzeniem, o wysokość którego toczy się sprawa przed sądem pracy, może być w konkretnej sytuacji uznana za drogę z pracy do domu.
Wyrok SN z 5 lutego 1997 r., II UKN 81/96, OSNAP z 1997 r. nr 19, poz. 385
Udanie się przez pracownika po zakończonej pracy w przeciwnym kierunku niż jego miejsce zamieszkania, celem odbioru dokumentów niezbędnych dla dochodzenia roszczeń od byłego pracodawcy, przerywa drogę z pracy do domu.
Wyrok SA w Lublinie z 15 grudnia 1998 r., III AUa 436/98, Apel. Lub. z 1999 r. nr 1, poz. 1
Uzasadniona przerwa – awaria samochodu
Pracownik odbywający drogę do pracy lub z pracy własnym samochodem nie przerywa tej drogi, jeśli usuwa usterkę samochodu i w trakcie tej czynności ulega wypadkowi. Zdarzenie jest wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy niezależnie od tego, do kogo należał teren, na którym nastąpiło.
Wyrok SN z 22 stycznia 1998 r., II UKN 462/97, OSNAF z 1999 r. nr 1, poz. 23
Pokój gościnny zakładu pracy
Dla pracownika, który wykonuje pracę poza miejscem swego zamieszkania i okresowo przebywa w miejscu świadczenia pracy, mieszkając w pokoju gościnnym zakładu pracy, droga z miejsca zamieszkania do zakładu pracy w dniu poprzedzającym obowiązek pracy będzie również drogą do pracy w rozumieniu § 13 i 14 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 17 października 1975 r. (Dz.U. nr 36, poz. 199). (rozporządzenie uchylono)
Wyrok SN z 4 listopada 1980 r., III URN 41/80, nie publikowany
Śmierć pracownika w czasie wypoczynku po pracy będąca następstwem zatrucia wskutek nienależnego funkcjonowania urządzeń ogrzewczych w kwaterze wynajętej przez zakład pracy w miejscowości, do której został on oddelegowany, stanowi wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 1973 r. – III PZP 25/74.
W czasie trwania podróży służbowej pracownik nie wraca z pracy do domu, tylko do miejsca zakwaterowania poza miejscowością swego zamieszkania. Zaistniały wówczas wypadek nie jest wypadkiem w drodze z pracy, lecz wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r. – II UKN 217/98, OSNAP 1999/19/622.
Pobicie pracownika
Pobicie pracownicy odbywającej drogę z pracy do domu jest wypadkiem w drodze z pracy, bez względu na przyczynę pobicia.
Uchwała SN z 7 listopada 1980 r., III UZP 9/80, OSNC z 1981 r. nr 5, poz. 73
Nietrzeźwość a wypadek w drodze
Jeżeli pracownik nie został dopuszczony do pracy z powodu wprowadzenia się w stan nietrzeźwości, to droga, jaką on odbywa po opuszczeniu zakładu pracy, nie jest drogą z pracy, w rozumieniu art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 1983 r. nr 30, poz. 144). (ustawę uchylono)
Wyrok SN z 4 czerwca 1986 r., II URN 71/86, OSP z 1987 r. nr 7, poz. 157
Jednorazowe odszkodowanie
Brak jest podstaw prawnych do zastosowania art. 3581 § 3 k.c. przy ustalaniu wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem w drodze z domu do pracy, wypłaconego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Wyrok SA w Gdańsku z 7 stycznia 1994 r., III AUr 1027/93, OSA z 1994 r. nr 6, poz. 38
Wypadek poza zakładem pracy
Okoliczność, czy wypadek pracownika udającego się do pracy zdarzył się poza terenem zakładu pracy, czy po wejściu już na teren zakładu, ma istotne znaczenie dla oceny prawnej tego zdarzenia i określenia strony zobowiązanej do wypłacenia należnego odszkodowania.
Wyrok SN z 9 grudnia 1994 r., II URN 40/94, OSNAP z 1995 r. nr 9, poz. 113
Nie stanowi wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy w rozumieniu przepisów rozporządzenia Przewodniczącego KPiP z dnia 25 sierpnia 1969 r. (Dz. U. nr 23, poz. 170) wypadek drogowy, jakiemu uległ lekarz udający się – bez delegacji służbowej – na posiedzenie Towarzystwa Chirurgów Polskich.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1976 r. – III PZP 3/76.
Udział pracownika (będącego w podróży służbowej) w części rekreacyjnej przewidzianego spotkania pozostaje w związku funkcjonalnym z pracą. Dlatego wypadek jakiego doznaje pracownik w czasie takiego spotkania podlega ochronie prawnej z art. 6 ustawy wypadkowej z 1975 r. , chyba że w zachowaniu pracownika można dopatrzyć się naganności uzasadniającej uznanie, że doszło do zerwania związku z podróżą służbową.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1999 r. – II UKN 545/98.
Wypadek, jakiemu uległ pracownik podczas podróży na kurs specjalizacyjny, mający na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych, nie jest wypadkiem podczas podróży służbowej w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej z 1975 r., jeżeli w związku z tym kursem pracodawca nie wydał pracownikowi polecenia wyjazdu służbowego, a jedynie uznał za usprawiedliwioną nieobecność pracownika spowodowaną uczestnictwem w tym kursie.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 1998 r. – II UKN 80/98, OSNAP 1999/11/380.
Samobójstwo pracownika w czasie podróży służbowej, które nie pozostawało w związku z wykonywaniem powierzonych zadań, nie jest wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej z 1975 r.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2000 r. – II UKN 509/99 OSNAP 2001/20/625.
Wypadek związkowca
Wypadek pracownika wykonującego społeczną funkcję związkową, który zdarzył się w drodze z miejsca wykonywania tej funkcji do swego miejsca zamieszkania, jest wypadkiem w drodze z pracy do domu.
Wyrok SA w Białymstoku z 29 sierpnia 1996 r., III AUr 253/96, OSA z 1997 r. nr 7-8, poz. 32
Pokleszczowe zapalenie opon mózgowych
Pokleszczowe zapalenie opon mózgowych może być skutkiem wypadku pracownika w drodze do pracy, o ile rzeczywiście miał on kontakt z kleszczem w czasie drogi z domu do pracy.
Wyrok SA w Białymstoku z 20 listopada 1996 r., III AUa 432/96, OSA z 1998 r. nr 1, poz. 2
Wypadek przed mieszkaniem
Wypadek, któremu wracający z pracy pracownik uległ na klatce schodowej budynku wielomieszkaniowego, przed wejściem do własnego mieszkania, jest wypadkiem w drodze z pracy do domu w rozumieniu art. 41 ust. 1 ustawy wypadkowej, jeżeli spełnione zostały dalsze warunki określone w art. 6 ust. 1 tej ustawy. (ustawa uchylona)
Wyrok SN z 24 stycznia 1997 r., II UKN 57/96, OSNAP z 1997 r. nr 18, poz. 347
Środki komunikacji
Pracodawca nie odpowiada na zasadzie ryzyka (art. 436 § 1 w związku z art. 435 § 1 k.c.) za szkodę, która powstała wskutek wypadku w drodze z pracy, spowodowanego ruchem mechanicznego środka komunikacji prowadzonego przez pracownika i stanowiącego jego własność.
Wyrok SN z 21 maja 1997 r., II UKN 129/97, OSNAP z 1998 r. nr 7, poz. 218
Praca przy budowie domu
Praca przy budowie własnego domu w innej miejscowości i miejsce zamieszkania pracownika nie może być traktowana ja życiowo uzasadniona przerwa w drodze z pracy w rozumieniu 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 października 1975 r. w sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu oraz wypłacania świadczeń z tytułu wypadku przy pracy w drodze do pracy i z pracy oraz z tytułu chorób zawodowych (Dz. U. nr 36, poz. 199). (rozporządzenia uchylono)
Wyrok SN z 28 sierpnia 1997 r., II UKN 205/97, OSNAP z 1998 r. nr 10, poz. 314
Droga przeciwna
Wypadek pracownika, który po zakończeniu pracy odbywa drogę w kierunku przeciwnym do jego miejsca zamieszkanie z przyczyn nie wymienionych w § 14 i 15 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opiek Społecznej z dnia 17 października 1975 r. w sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu oraz wypłacania świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, w drodze do pracy i z pracy ora. z tytułu chorób zawodowych (Dz.U. nr 36, poz. 199) nie jest wypadkiem w drodze z pracy do domu. (rozporządzenie uchylono)
Wyrok SN z 6 stycznia 1998 r., U UKN 434/97, OSNA1 z 1998 r. nr 22, poz. 664
Wina pracownika
Tylko wyłączna wina pracownika i to w stopniu rażącego niedbalstwa, pozbawia go świadczeń z tytułu wypadku w drodze z pracy do domu (art. 8 w związku z art. 41 ust. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, Dz. U. z 1983 r. nr 30, poz. 144 ze zm.). (ustawa uchylona)
Wyrok SN z 23 kwietnia 1998 r., II UKN 11/98, OSNAP z 1999 r. nr 7, poz. 253
Spacer po pracy
Ubezpieczenie społeczne obejmuje wypadki, jakie mogą się zdarzyć w czasie pokonywania drogi z pracy do domu, ale pojęcie drogi z pracy nie rozciąga się na zdarzenia, jakie mogły mieć miejsce w czasie spaceru po zakończeniu drogi z pracy do domu.
Wyrok SA w Lublinie z 9 czerwca 1998 r., III AUa 119/98, OSA z 1999 r. nr 4, poz. 23
Lokal gastronomiczny
Nie jest wypadkiem w drodze z pracy do domu wypadek, któremu uległ pracownik w lokalu gastronomicznym, w którym nie spożywał zwykle posiłków.
Wyrok SN z 24 kwietnia 1970 r. II PR 84/70, OSNCP z 1971 r. nr.1, poz.8
Wizyta u lekarza w godzinach pracy.
Udanie się przez pracownika w czasie pracy do lekarza w celu uzyskania porady w związku z występującymi dolegliwościami oraz stwierdzenia zdolności lub jej braku do dalszego wykonywania pracy w tym dniu, nie może być uznane za załatwianie wyłącznie spraw osobistych. Jeżeli w drodze do lekarza pracownik ten ulegnie wypadkowi, zaistniałe zdarzenie spełnia przesłanki wypadku w drodze z pracy.
Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 19 kwietnia 2000 r. – III Aua 1823/99 , Pr. Pracy 2001/6/44.
Praca za granicą
W myśl przepisów art. 42 – 46 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. nr 106, poz. 457) wszelka legalna praca za granicą jest zrównana z zatrudnieniem na obszarze Polski – również w zakresie świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – jednakże pod warunkiem opłacania składek ubezpieczeniowych oraz składek na Fundusz Pracy za pośrednictwem instytucji kierującej (w przypadku zatrudnienia, o jakim mowa w art. 42, pkt 2) lub indywidualnie (w przypadku zatrudnienia określonego w art. 42 pkt 3 tej ustawy).
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 grudnia 1993 r. – III Aur 655/93, OSP 1994/6/122.
Odbiór odznaczenia państwowego
Podróż podjęta przez pracownika w celu wzięcia udziału w miejscowości znajdującej się poza siedzibą zakładu pracy w uroczystości wręczenia mu odznaczenia państwowego nie jest podróżą służbową w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej z 1975 r. W konsekwencji wypadek, jakiemu uległ pracownik podczas takiej podróży, nie jest wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 1980 r. – III PR 54/80.
Najnowsze komentarze